|
Języki trackie i dackie (języki Bałkanów w czasach starożytnych)
Języki starożytnych Bałkanów oraz Azji Mniejszej nie są dobrze udokumentowane więc trudno wyciągać daleko idące wnioski. Informacje o starożytnych ludach zamieszkujących Bałkany pochodzą ze źródeł greckich i rzymskich, ale jak to często bywa używane przez starożytnych geografów i historyków nazwy plemion nie zawsze są pewne, a lokalizacje nie zawsze ustalone poprawnie. Jedno jest pewne - wiele nazw własnych powtarza się często. Mowa jest o Trakach, Dakach, Ilirach, Liburnach, Chaonach, Mesapijczykach, Frygach... Niestety wszystkie języki starożytnych Bałkanów wyszły z użycia w pierwszych wiekach naszej ery. Wyjątkiem jest język albański. Chociaż trudno jest zakwalifikować wszystkie języki Bałkanów do jednej grupy, zasadniczo przyjmuje się podział na języki iliryjskie oraz trackie. Nie wnikając w szczegóły można zastosować podział na trzy podstawowe:
Trakowie są często wzmiankowani w źródłach greckich. Przedstawia się ich jako zespół luźnych plemion, lokalizowanych na północ od Morza Egejskiego i na południe od Dunaju. O Dakach mowa jest dopiero w źródłach rzymskich. W czasach Cesarstwa Rzymskiego obszary zamieszkane przez Daków (dzisiejsza Rumunia) stanowiły rzymską prowincję Dacia. Geografowie rzymscy wspominają też o Bessach, którzy wg relacji zamieszkiwali tereny dzisiejszej północno-wschodniej Rumunii i Mołdawii, a których można zakwalifikować jako przodków Mołdawian. Problem, jeśli chodzi o Traków i Daków, polega na tym czy Trakowie i Dakowie to był ten sam lud inaczej nazywany w źródłach greckich, a inaczej w rzymskich i czy języki tracki i dacki były tym samym językiem. Obydwa języki są poświadczone bardzo ubogo (tracki tylko ok. 25 słowami). Z obszaru Tracji i Dacji pochodzą nazwy miejscowe i imiona, lecz one nie wnoszą jednoznacznej odpowiedzi jaka rzeczywiście była różnica między trackim i dackim. Ponoć istnieją subtelne różnice w końcówkach nazw miejscowych pozwalające twierdzić, że były to dwa odrębne języki w obrębie jednej grupy. Ostatecznie język Dacki wyszedł z użycia w VI w n.e. Trakowie jako lud znajdujący się w orbicie wpływów greckich uległ częściowej hellenizacji, wśród mieszkańców starożytnej Grecji byli tacy, którzy mieli trackie pochodzenie. Dacja, natomiast, w I poł. I w. n.e. stała się prowincją rzymską. Przez cztery stulecia język łaciński wywierał wpływ na miejscową ludność, która sukcesywnie ulegała romanizacji. Ludność, która ukształtowała się na skutek romanizacji dała początek Rumunom. Macedończycy znajdowali się w starożytności pod wpływem greckim, gdyż zamieszkiwali obszary w sąsiedztwie państw greckich (północna Grecja). Język macedoński, który jest spokrweniony z Trackim i Frygijskim, uległ w dużej mierze hellenizacji. Frygowie zdaniem Herodota przybyli do Azji Mniejszej z Macedonii, osiedlili się wzdłuż wybrzeża Morza Egejskiego. Inni przypisują Frygom pochodzenie trackie. W źródłach greckich mowa jest wielokrotnie o królu Frygii - Midasie, który panował w VIII w. p.n.e. O Frygach wspominają taż źródła hetyckie, Hetyci, wspominając Frygów, używają słowa "Muśki". Do dzisiaj zachowało się ok. 200 napisów w języku frygijskim pisanych alfabetem greckim (ok. 100 z okresu starofrygijskiego i ok. 100 z okresu nowofrygijskiego). Problemów nastręcza spostrzeżenie, że frygijski i ormiański mają wiele wspólnego, stąd stwierdzenie, że w starożytności Ormianie przybyli z Tracji przez Frygię do swej obecnej siedziby. Mesapijczycy, którzy zamieszkiwali południowo-wschodnią część Płw. Apenińskiego znani są z ok. 350 napisów w języku zwanym mesapijskim, pochodzących głównie z VI-I w. p.n.e. Przyjmuje się, że Masapijczycy przybyli na Płw. Apeniński z Dalmacji. Język mesapijski wykazuje pokrewieństwo z iliryjskim. |
© 2002-2008 Fronsac