Języki trackie i dackie

(języki Bałkanów w czasach starożytnych)

Na stronie:

>> Wstęp

>> Trakowie i Dakowie, języki trackie i dackie

>> Macedończycy i Frygowie, języki macedońskie i frygijskie

>> Mesapijczycy, język mesapijski

Zobacz także: Ilirowie, języki iliryjskie i język albański

WSTĘP

Języki starożytnych Bałkanów oraz Azji Mniejszej nie są dobrze udokumentowane więc trudno wyciągać daleko idące wnioski. Informacje o starożytnych ludach zamieszkujących Bałkany pochodzą ze źródeł greckich i rzymskich, ale jak to często bywa używane przez starożytnych geografów i historyków nazwy plemion nie zawsze są pewne, a lokalizacje nie zawsze ustalone poprawnie. Jedno jest pewne - wiele nazw własnych powtarza się często. Mowa jest o Trakach, Dakach, Ilirach, Liburnach, Chaonach, Mesapijczykach, Frygach...

Niestety wszystkie języki starożytnych Bałkanów wyszły z użycia w pierwszych wiekach naszej ery. Wyjątkiem jest język albański.

Chociaż trudno jest zakwalifikować wszystkie języki Bałkanów do jednej grupy, zasadniczo przyjmuje się podział na języki iliryjskie oraz trackie. Nie wnikając w szczegóły można zastosować podział na trzy podstawowe:

  • Tracko-dacka: używana na terenie obecnej Bułgarii i Rumunii

  • Iliryjsko-mesapijska: używana w Dalmacji i na południu Półwyspu Apenińskiego, ma wiele zapożyczeń łacińskich, do tej grupy należy prawdopodobnie język albański

  • Macedońsko-frygijska: używana w starożytnej Macedonii (północna Grecja) i Azji Mniejszej, ma wiele zapożyczeń greckich.

TRAKOWIE I DAKOWIE, JĘZYKI TRACKIE I DACKIE

Trakowie są często wzmiankowani w źródłach greckich. Przedstawia się ich jako zespół luźnych plemion, lokalizowanych na północ od Morza Egejskiego i na południe od Dunaju. O Dakach mowa jest dopiero w źródłach rzymskich. W czasach Cesarstwa Rzymskiego obszary zamieszkane przez Daków (dzisiejsza Rumunia) stanowiły rzymską prowincję Dacia. Geografowie rzymscy wspominają też o Bessach, którzy wg relacji zamieszkiwali tereny dzisiejszej północno-wschodniej Rumunii i Mołdawii, a których można zakwalifikować jako przodków Mołdawian.

Problem, jeśli chodzi o Traków i Daków, polega na tym czy Trakowie i Dakowie to był ten sam lud inaczej nazywany w źródłach greckich, a inaczej w rzymskich i czy języki tracki i dacki były tym samym językiem. Obydwa języki są poświadczone bardzo ubogo (tracki tylko ok. 25 słowami). Z obszaru Tracji i Dacji pochodzą nazwy miejscowe i imiona, lecz one nie wnoszą jednoznacznej odpowiedzi jaka rzeczywiście była różnica między trackim i dackim. Ponoć istnieją subtelne różnice w końcówkach nazw miejscowych pozwalające twierdzić, że były to dwa odrębne języki w obrębie jednej grupy. Ostatecznie język Dacki wyszedł z użycia w VI w n.e.

Trakowie jako lud znajdujący się w orbicie wpływów greckich uległ częściowej hellenizacji, wśród mieszkańców starożytnej Grecji byli tacy, którzy mieli trackie pochodzenie. Dacja, natomiast, w I poł. I w. n.e. stała się prowincją rzymską. Przez cztery stulecia język łaciński wywierał wpływ na miejscową ludność, która sukcesywnie ulegała romanizacji. Ludność, która ukształtowała się na skutek romanizacji dała początek Rumunom.

MACEDOŃCZYCY I FRYGOWIE, JĘZYK MACEDOŃSKI I FRYGIJSKI

Macedończycy znajdowali się w starożytności pod wpływem greckim, gdyż zamieszkiwali obszary w sąsiedztwie państw greckich (północna Grecja). Język macedoński, który jest spokrweniony z Trackim i Frygijskim, uległ w dużej mierze hellenizacji.

Frygowie zdaniem Herodota przybyli do Azji Mniejszej z Macedonii, osiedlili się wzdłuż wybrzeża Morza Egejskiego. Inni przypisują Frygom pochodzenie trackie. W źródłach greckich mowa jest wielokrotnie o królu Frygii - Midasie, który panował w VIII w. p.n.e. O Frygach wspominają taż źródła hetyckie, Hetyci, wspominając Frygów, używają słowa "Muśki".

Do dzisiaj zachowało się ok. 200 napisów w języku frygijskim pisanych alfabetem greckim (ok. 100 z okresu starofrygijskiego i ok. 100 z okresu nowofrygijskiego). Problemów nastręcza spostrzeżenie, że frygijski i ormiański mają wiele wspólnego, stąd stwierdzenie, że w starożytności Ormianie przybyli z Tracji przez Frygię do swej obecnej siedziby.

MESAPIJCZYCY, JĘZYK MESAPIJSKI

Mesapijczycy, którzy zamieszkiwali południowo-wschodnią część Płw. Apenińskiego znani są z ok. 350 napisów w języku zwanym mesapijskim, pochodzących głównie z VI-I w. p.n.e. Przyjmuje się, że Masapijczycy przybyli na Płw. Apeniński z Dalmacji. Język mesapijski wykazuje pokrewieństwo z iliryjskim.

© 2002-2008 Fronsac